Peptik Ülser

Son Güncelleme 5 Haziran 2024 by Op.Dr Ramazan Tarık ÜNSAL

Peptik Ülser

Ülserler sindirim sistemi kanalı boyunca mukoza adı verilen iç tabakada yer alan yaralardır. Diğer yaralardan farklı olarak iyileşmesi uzun sürer. Oniki parmak bağırsağı ve midede görülen bir rahatsızlık olan peptik ülserler en sık görülen ülser çeşididir. Peptik ülser mide ya da oniki parmak barsağının (mideden sonra gelen ilk kısım) asidik salgılarla tahriş olması sonucu ortaya çıkan kronik bir hastalıktır. Bu bölgede görülme sıklığı yüzde 98 gibi çok yüksek bir değerdir. Bu hastalık yalnız mide ya da yalnız oniki parmak barsağında görülebileceği gibi her ikisinde de görülebilir.

Kimlerde Görülür?

Bazen genç yetişkin insanlarda görülse de sıklıkla orta yaş ve üstü kişilerde ortaya çıkan, iyileşse bile tekrarlayan tipte bir rahatsızlıktır. Başlama nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, aylar süren bir hastalık döneminden sonra iyileşir. Hasta iyileşse de peptik ülser olmaya yatkındır. A.B.D’ de erkeklerin yüzde 2.5′ inde, kadınların yüzde 1.5’inde peptik ülser vardır. Hem erkekte hem kadına toplam görülme riski yüzde 10’dur.

Peptik Ülser Nasıl Ortaya Çıkar? Nedenleri?

Midenin iç kısmında mukoza adında bir tabaka bulunur. Bu tabakadan asit ve pepsin enzimi salgılanır. Bu salgı aşırı miktarda olduğunda koruyucu faktörler bunu engellemeye yetmez. Mide ve oniki parmak barsağında yara oluşturur. Bu durumda ülser oluşumuna neden olur. Ülserli kişilerde mide asit salgısı birkaç kat artabilir.

İkinci bir neden ise H.pylori adındaki bakterinin enfeksiyon meydana getirmesidir. Bu enfeksiyon peptik ülserli hastaların yüzde 70-80’inde bulunmaktadır. Bu durum ortaya çıktığında antibiyotiklerle tedavi edilmezse hayat boyu görülebilir. Çünkü bu bakteriler yapısında bulunan sindirici enzimler (parçalayıcı bir yapı) ve fiziksel yetenekleriyle midenin mukoza bariyerini eritirler. Bunun sonucunda da midede bulunan güçlü asit yapısındaki sindirici sıvılar bu mukoza tabakasının altında bulunan örtü tabakasının hücrelerini sindirir. Daha ağır durumlarda bunun altındaki dokularda da hasar meydana gelebilir. Sonuçta peptik ülser oluşur.

Bunların dışında da bazı nedenler de ülser oluşmasına sebeb olabilir. Tek başlarına ya da yukarıdaki nedenlerle birlikte ülsere neden olurlar. Sigara kullanmak, kan akımını engeller. Böylece iyileşme gecikir. Ayrıca midenin asidik salgı yapan bezlerini uyararak salgı yapmasına neden olur. Aspirin, mide mukoza tabakasına zarar verir. Ayrıca alkol kullanımı doğrudan olmasa da alkole bağlı siroz hastalığı sonucu peptik ülser gelişebilir. Yüksek dozda kortikosteroid kullanımı,genel anestezi altında ameliyat ve stres de ülser oluşumunda rol oynar.

Peptik Ülserin Belirtileri

Bir çok peptik ülserli hastada midede yanma ve ağrı oluşmaktadır. Az sayıdaki bir hastada ise kanama görülebilir. Bu ağrı gündüz veya gece vakitlerinde yemekten sonra 2 saat içinde daha da şiddetlenir. Yiyecek ya da asidin etkisini azaltıcı olan maddeler ağrıyı azaltır. Şu belirtiler de ülserin habercisi olabilir:

• Bulantı ve bununla birlikte kusma görülür,
• Ülserlilerde kilo kaybı dikkat çekicidir,
• Şişkinlik ve geğirme gibi durumlar ortaya çıkar,
• Hastaların üçte birinde kanama görülebilir. Hayati tehlikeye yol açabilecek kadar şiddetli olabilir,
• Daha az sayıdaki hastada ise perforasyon(mide delinmesi) görülebilir.

Peptik Ülserin Tedavisi

Ülserin nedeninin enfeksiyona bağlı olduğu ortaya çıktıktan sonra tedavi anlayışı büyük oranda değişmiştir. Tedavide kullanılan yöntemlerden biri enfeksiyona neden olan bakterilerin öldürülmesi için antibiyotik kullanılmasıdır. Bir diğeri de midenin asit salgısını azaltacak ilaçlar kullanılmasıdır . Bu ilaçlarla mide asidik salgısı yüzde 70-80 oranında azaltılmaktadır.

Diğer bir tedavi şekli ise tüm asit ve sindirici enzim olan pepsin salgısını engellemek için bu salgıyı uyaran sinirin (vagus siniri) kesilmesidir. Bundan sonra hasta bir hafta içinde tedavi edilir fakat aylar sonra mide salgısı eski düzeyine gelir ve ülser tekrarlar. Bu tedavilerden sonra gayet iyi sonuçlar alınabilir fakat ülserin çok ağır olduğu bazı durumlarda (ülser sonucu ani kanamalarda) cerrahi tedavi yapılması gerekir.

Peptik ülserler kronik ve tekrarlayıcıdır. Hayatı kısaltmaktan çok hayatın kalitesini azaltır. Tedavi edilemeyen bir ülserin iyileşmesi 10- 15 yıl kadar sürer.

Peptik Ülserden Korunmak İçin

• Alkol ve sigara kullanmayın,
• Asitli ve gazlı içecekler ve süt gibi mide asidini arttıran, kahve,kola gibi mideye zarar veren kafeinli içeceklerden uzak durun,
• Stres ülsere yol açan bir durumdur. Stresten uzak sakin bir yaşam sürmeye çalışın,
• Bal yemenizin ülserin iyileşmesine çok faydası vardır. Büyük oranda iyileşme sağlar. Ağrı ve yanma şikayetlerini yok eder,
• Aspirin asidik yapıda olduğundan ülserli kişilerde rahatsızlığa yol açabilir,
• Midenizin çok boş kalmasına müsade etmeyin. Az ama sık yiyin,
• Aniden mideniz ağrıdığında bir bardak ılık su içip rahat bir şekilde oturun,
• Sindirimi zor olan özellikle çiğ besinlerden uzak durmak gerekir. Özellikle soğan ve sarımsak mideye zarar verir ve bu yüzden ülser hastalarına tavsiye edilmez.